Hay quien me ha manifestado la dificultad para escribir los caracteres especiales del Esperanto con su teclado. La mayoría de los alumnos utilizáis GNU/Linux y no tenéis problemas con los caracteres «^» sin embargo, os cuesta encontrar el «˘». En mi teclado está en «Mayúsculas+AltGr+}». Haced pruebas o mirar la distribución de vuestro teclado.

Sin embargo, ya Zamenhoff previó los problemas con las letras «con sombrero» y propuso un método para escribir Esperanto sin la tipografía adecuada.

Zamenhoff propuso utilizar dígrafos con la letra «h», para todos los casos excepto para la «ŭ» que quedaba solamente como «u»:

• ch -> ĉ
• gh -> ĝ
• hh -> ĥ
• jh -> ĵ
• sh -> ŝ

La ventaja de este método es que proviene del fundamento de Esperanto. Sin embargo, presenta otros inconvenientes que ha hecho que la comunidad esperantista lo modificara: se dejaba un carácter especial sin marca y además se está utilizando la «h», una letra reconocida en Esperanto y es posible que se produzcan problemas por ello.

La comunidad esperantista desde hace mucho tiempo, especialmente con el uso de los ordenadores han extendido los dígrafos con «x». En Esperanto no se utiliza la «x», no hay probabilidad de equivocarse y además se utiliza para todos los caracteres especiales:

• cx -> ĉ
• gx -> ĝ
• hx -> ĥ
• jx -> ĵ
• sx -> ŝ
• ux -> ŭ

Muchas de las herramientas para Esperanto, como http://vortaro.net/ o http://www.reta-vortaro.de/revo/ nos permiten utilizar los dígrafos y automáticamente sustituyen esos caracteres.

También hay teclados virtuales online que pueden ayudar.

Pero recordad, que si no tenemos otro recurso al alcance, el utilizar la opción de dígrafos con la «x» es la más completa y más generalizada en la comunidad esperantista.

Esta tercera lección es bastante sencilla y no hay demasiadas dificultades para la comprensión del contenido teórico. Sólo recordad que el Esperanto tiene bastantes más preposiciones que el español y que por tanto, son más precisas. El hablante de español utilizará la preposición «por» mientras que en Esperanto utilizaremos, según el significado «per», «pro» o incluso «por».

Iuj parolis al mi pri la malfacileco por skribi la ĉapelitaj literoj de la Esperanto per sia klavaro. La plimulto de la lernantoj uzas GNU/Linux kaj ne havas problemojn por la literoj «^», sed kelkaj el vi ne trovis la «˘». En mia klavaro estas ĉe «Mayúsculas+AltGr+}». Provu aŭ rigardu vian dispozicion de klavaro.

Sed jam Zamenhoff antaŭvidis la problemoj por la «ĉapelitarj» literoj kaj proponis metodon por skribi Esperanton sen la taŭgan tipografion.

Zamenhoff proponis uzi dulitraĵoj per la litero «h», por ĉiuj la literoj krom por la «ŭ» kiu restis nur kiel «u»:

• ch -> ĉ
• gh -> ĝ
• hh -> ĥ
• jh -> ĵ
• sh -> ŝ

La avantaĝo de ĉi tiu metodo estas ke ĝi elvenas de la esperanta fundamento. Sed ĝi havas kelkajn malfacilaĵojn tiujn, kiuj devigis al esperanta komunumo modifi ĝin: restis unu litero sen ĉapelo kaj ankaŭ oni uzis literon «h», litero kiu estis uzata en Esperanto kaj eble oni trovos problemoj.

La esperanta komunumo de multe antaŭe, precipe per la uzado de komputiloj disvastigis la duliteraĵoj per «x». En Esperanto oni ne uzas la literon «x», ne eblas erarojn kaj krome oni uzas ĝin por ĉiuj la specialaj literoj:

• cx -> ĉ
• gx -> ĝ
• hx -> ĥ
• jx -> ĵ
• sx -> ŝ
• ux -> ŭ

La plimulto de la iloj por Esperanto, kiel http://vortaro.net/ aŭ http://www.reta-vortaro.de/revo/ permesas nin uzi la duliteraĵoj kaj automate anstataŭas ilin.

Ankaŭ estas virtualaj klavaroj rete, kiuj povas helpi nin.

Memoru ke se ni ne havas ilon, la uzo de la duliteraĵoj per la «x» estas pli taŭga kaj disvastigita en la esperanta komunumo.

Ĉi tiu tria leciono estas sufiĉe simpla kaj ne havas troajn malfacilaĵojn por la kompreno de la teoria enhavo. Nur memoru ke la Esperanto havas pli prepoziciojn ol la hispana kaj pro tiel ili estas pli precizaj. La hispana parolanto uzos la prepozicion «por» dum esperante ni uzos, laŭ ilia signifo: «per», «pro» aŭ eĉ «por».